Προγράμματα αθλητριών και αθλητών επαγγελματικού και ερασιτεχνικού επιπέδου
Τα βασικά ερωτήματα μέσα από τα οποία θα σχεδιαστεί το πρόγραμμα ενός αθλητή/αθλήτριας οποιουδήποτε επιπέδου και αθλήματος είναι 3:
- Πρώτον ποιες είναι οι μεταβολικές απαιτήσεις του εκάστοτε αθλήματος;
- Δεύτερον ποιες είναι οι βιομηχανικές απαιτήσεις του αθλήματος;
- Τρίτον ποιοι είναι οι συχνότεροι μυοσκελετικοί τραυματισμοί που παρατηρούνται στο προφίλ του συγκεκριμένου αθλήματος;
Πάμε λοιπόν να δώσουμε μία μικρή γεύση σχετικά με τη σημασία των 3 βασικών στοιχείων. Ξεκινώντας με τις μεταβολικές απαιτήσεις ενός αθλήματος αυτό που αξίζει να σημειώσουμε είναι ότι περιγράφονται από τις ενεργειακές απαιτήσεις του (αερόβια-αναερόβια). Τα ενεργειακά συστήματα που μπορούν να αξιοποιηθούν από το σώμα κατά τη διάρκεια της προπόνησης σε κάποιο άθλημα είναι 3. Αρχικά έχουμε το Φωσφαγόνο σύστημα (αναερόβιο αγαλακτικό) το οποίο οδηγεί σε άμεση υποστήριξη της μυϊκής σύσπασης, καθώς χρησιμοποιεί την ενέργεια που έχει αποκτηθεί από τις ενδομυϊκές αποθήκες της τριφωσφορικής αδενοσίνης (ATP) και της φωσφορικής κρεατίνης (CP). Αυτό το αναερόβιο σύστημα χρησιμοποιείται για δραστηριότητες σύντομης διάρκειας που στοχεύουν σε μέγιστες ή υπομέγιστες εντάσεις (6 έως 10 δευτερόλεπτα). Παραδείγματα τέτοιων αθλημάτων είναι η άρση βαρών, το βόλεϊ, ο δρόμος 100 μέτρων κ.τ.λ. Έπειτα συνεχίζουμε με το Γλυκολυτικό σύστημα (αναερόβιο γαλακτικό) μέσα από το οποίο η γλυκόλυση έχει ως αποτέλεσμα την παραγωγή ATP από τη διάσπαση της γλυκόζης (η οποία έχει ληφθεί από την κατανάλωση υδατανθράκων και αποθηκεύεται στους μύες με τη μορφή του γλυκογόνου) στο σαρκόπλασμα των μυϊκών ινών. Εδώ να αναφέρουμε πως το Γλυκολυτικό σύστημα αποτελεί ένα αποτελεσματικό μέσο παραγωγής ενέργειας κατά τη διάρκεια σύντομης-έντονης άσκησης, παρέχοντας ενέργεια για ένα διάστημα από 10 δευτερόλεπτα έως 2 λεπτά. Παραδείγματα τέτοιων αθλημάτων είναι το box, η κωπηλασία, η πάλη, ο δρόμος μέσης απόστασης στο στίβο κ.τ.λ. Τέλος ακολουθεί το Οξειδωτικό σύστημα (αερόβιο) το οποίο χρησιμοποιεί οξυγόνο για να βοηθήσει την παραγωγή ενέργειας. Ενώ το γλυκολυτικό σύστημα χρησιμοποιεί τους υδατάνθρακες για να παράξει ενέργεια, το οξειδωτικό χρησιμοποιεί τα λιπαρά και τις πρωτεΐνες. Επίσης συμπεριλαμβάνεται σε χαμηλής έως μέτριας έντασης δραστηριότητες άνω των 2 λεπτών. Ο χρόνος και η ένταση αυτή αντιστοιχούν σε αθλήματα όπως είναι ο μαραθώνιος, το κολύμπι ανοιχτής θαλάσσης ή μεγάλων αποστάσεων σε πισίνα, η ποδηλασία δρόμου κ.τ.λ. Κλείνοντας το κομμάτι των μεταβολικών-ενεργειακών απαιτήσεων ενός οποιουδήποτε αθλήματος, αυτό που αξίζει να σημειωθεί είναι ότι στα περισσότερα αθλήματα έχουμε την ενεργοποίηση και των 3 ενεργειακών συστημάτων. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως ο αθλητής θα πρέπει να έχει στο προπονητικό του πλάνο κομμάτια στα οποία θα προπονείται και στα 3 ενεργειακά συστήματα προκειμένου να πετύχει τους στόχους που έχει θέσει. Ακολουθεί το κομμάτι των βιομηχανικών απαιτήσεων του εκάστοτε αθλήματος, στο οποίο θα γίνει μία λεπτομερής ανάλυση των κινητικών μοτίβων του προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος εμφάνισης κάποιου τραυματισμού και να βελτιωθεί η αθλητική απόδοση του αθλητή. Αρχικά η εμβάθυνση αυτή βασίζεται σε γενικευμένους τύπους κινήσεων του σώματος και των άκρων που συναντώνται στο εκάστοτε άθλημα. Αυτό περιλαμβάνει τη θέση του σώματος στο χώρο, το συντονισμό και το συγχρονισμό διαφόρων μερών που το σώμα χρειάζεται να κάνει για να εκτελέσει τις επιθυμητές κινήσεις, την ταχύτητα του σώματος του αθλητή κατά τη διάρκεια μιας κίνησης και τη διάρκεια κατά την οποία κάνει την προσπάθεια του. Παράλληλα με όσα προαναφέρθηκαν, εξετάζονται οι πρωταρχικές μυϊκές ενέργειες και το επίπεδο κίνησης όπου λαμβάνουν χώρα (οβελιαίο, μετωπικό, εγκάρσιο), οι αρθρώσεις που εμπλέκονται κατά τη διάρκεια αυτών των κινήσεων και το μοτίβο που ακολουθούν οι μυϊκές ενέργειες. Όλα αυτά λοιπόν, αποτελούν πολύ σημαντικούς παράγοντες όταν έρχεται η ώρα της επιλογής και της δομής των ασκήσεων που θα χρησιμοποιηθούν σε ένα προπονητικό πρόγραμμα με αντιστάσεις, καθότι οι ασκήσεις αυτές θα είναι βιομηχανικά παρόμοιες με τις απαιτήσεις του εκάστοτε αθλήματος. Τέλος θα πούμε κάποια πράγματα σχετικά με τους συχνότερους μυοσκελετικούς τραυματισμούς που παρατηρούνται στο προφίλ του εκάστοτε αθλήματος. Τέτοιοι τραυματισμοί συμβαίνουν από υπερβολική μηχανική φόρτιση ή από επαναλαμβανόμενη πίεση που ασκείται στον τένοντα, στα οστά, στους μυς ή στους συνδέσμους (υπέρχρηση). Οι τραυματισμοί που οφείλονται στην υπερβολική μηχανική φόρτιση χωρίζονται σε επαφής (όπου 2 αθλητές χτυπάνε μεταξύ τους ή ένα αντικείμενο χτυπάει τον αθλητή) και σε ανέπαφους (όπου ο αθλητής τραυματίζεται χωρίς να υπάρχει κάποια επαφή με κάποιον άλλο αθλητή ή αντικείμενο). Τώρα ανεξαρτήτως από το είδος του τραυματισμού, οι περισσότεροι συμπίπτουν με 2 παράγοντες. Αρχικά η πιθανότητα εμφάνισης κάποιου τραυματισμού αυξάνεται όταν ο εκάστοτε αθλητής είναι κουρασμένος. Έπειτα όταν ο αθλητής έχει υποστεί κόπωση στους ιστούς (όπου η άρθρωση, το κόκκαλο, ο σύνδεσμος, ο τένοντας ή ο μυς δεν μπορούν να αντέξουν τις δυνάμεις που τους ασκούνται). Κλείνοντας με το κομμάτι των τραυματισμών, είναι σημαντικό να ειπωθεί πως μέσα από τον κατάλληλο σχεδιασμό ενός προγράμματος μπορούν να αντιμετωπιστούν, αλλά αυτό θα συμβεί μέσα από διαφορετικούς τρόπους οι οποίοι θα βασίζονται σε ασκήσεις που θα αξιοποιηθούν για να ελαττώσουνε το ρίσκο για το συγκεκριμένο τύπο τραυματισμού. Μόλις λοιπόν γίνει η ανάλυση των παραπάνω βασικών στοιχείων και λαμβάνοντας πάντα υπόψη τους παράγοντες ηλικία και φύλο, τότε είμαστε σε θέση να ολοκληρώσουμε το πλάνο που θα ακολουθήσει ο εκάστοτε αθλητής/αθλήτρια.
Γυμναστής: Νικόλας Ανδρέου
Πληροφορίες και εκδήλωση ενδιαφέροντος συμμετοχής στο nicolas.andr@hotmail.gr και στο τηλέφωνο 6986953396.